طراحی چه نمایی برای ساختمان بهتر است؟

ساختمان شما حتی اگر با معماری خوب و متریال درجه یک ساخته شده باشد ولی فاقد نما باشد و یا نمای درخور و مهندسی شده ای نداشته باشد قطعاً جذابیتی برای مالک و یا خریدار ساختمان نخواهد داشت در نتیجه انتخاب یک تیم طراحی متخصص و حرفه ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در این مقاله سعی داریم نما را تعریف کرده، انواع آن را نام برده و اصول و ضوابط آن را تا حدودی بیان کنیم و به معرفی نمای مناسب برای هر بنا بپردازیم.

به پوشش فضای خارجی ساختمان، نما گفته می‌شود. مهمترین فاکتور در یک ساختمان که در وهله اول توجه عابران را به خود جلب می‌کند، نمای آن است. نما در حقیقت هویت یک ساختمان می‌باشد. ساختمان‌ها از مولفه‌هایی هستند که می‌توانند با ظاهر زیبای خود، در زیبا سازی شهر و محیط اطراف تاثیرگذار باشند. طراحی نما نیز مانند سایر موارد معماری، ضوابط و اصولی دارد که رعایت آن منجر به طراحی و اجرای ایده آل و ایمن می‌شود. نکته مورد توجه در طراحی نما در نظر گرفتن بودجه و توان مالی کارفرما می‌باشد.

طراحی نمای ساختمان بستگی به موارد مختلفی دارد از جمله اندازه و نوع ساختمان، محل قرارگیری و نیز سلیقه صاحب‌نظر و مدیریت پروژه. با این حال، هدف طراحی نمای ساختمان باید ارائه یک ظاهر زیبا و متناسب با محیط پیرامون، جلب توجه و ایجاد تمایل به ورود به ساختمان، ایجاد اعتماد و ارائه پیامی مناسب درباره ساختمان باشد. در طراحی نمای ساختمان، عواملی مانند مواد ساخت، رنگ و بافت، روش‌های نورپردازی و استفاده از فضای مناسب و مورد نیاز به خوبی بررسی و اعمال می‌شوند. همچنین، استفاده از اصول طراحی معماری، اندازه‌گیری نسبی بخش‌های مختلف ساختمان، توجه به تعادل و هماهنگی بین عناصر مختلف، و جلوگیری از اضافه‌کردن جزئیات زیاد و اختلافات بیش از حد در طراحی، می‌تواند به بهتر شدن نمای ساختمان کمک کند.

از دیگر عوامل مهم در طراحی نمای ساختمان می‌توان به استفاده از اصول طراحی معماری و توجه به تعادل بین عناصر مختلف اشاره کرد. به عنوان مثال، اگر ساختمان دارای فضای بازی، پارکینگ و ورودی است، باید به حداقلی کاهش دادن تفاوت‌ها و ایجاد توازن بین این عناصر توجه شود. علاوه بر این، طراحی نمای ساختمان باید با شرایط محیط پیرامون و تمایلات صاحب نظر هماهنگ باشد. در نمای ساختمان‌هایی که در مراکز شهری واقع شده‌اند، معمولاً باید از طرح‌هایی استفاده شود که با شرایط فضای شهری و تاریخچه آن سازگاری دارد.

نمای ساختمان به دلیل اینکه تحت تاثیر عوامل بیرونی و جوی قرار دارد باید به صورت تخصصی طراحی شود و در اجرای آن از متریال‌های مناسب استفاده گردد. مصالح و متریال‌های مورد استفاده باید دارای کیفیت قابل قبولی باشند. طراحی و اجرای مناسب نما، از ساختمان در مقابل تهدیدهای بیرونی و طبیعی نظیر عوامل جوی، اقلیمی و ... محافظت می‌کند. توجه به طراحی نما مناسب با بافت و هماهنگی منطقه نیز حائز اهمیت می‌باشد.

نکته بعدی رعایت اصل تناسب و تقارن در طراحی است. انتخاب رنگ مناسب نیز از دغدغه‌های موجود برای طراحی نما می باشد. در طراحی نما از یک یا دو عنصر استفاده کنید زیرا شلوغی زیاد باعث کاهش زیبایی بنا می گردد.

فاکتور بعدی در طراحی نما خلاقیت در نورپردازی نما می‌باشد. با یک نورپردازی مطلوب می‌توانید علاوه بر روز، در شب نیز جلوه منحصر به فردی به ساختمان خود بدهید.  طراحی نما می‌تواند با توجه به بودجه و سلیقه کارفرما، شرایط اقلیم و محیط و انتخاب آرشیتکت به صورت کلاسیک و سنتی، نئوکلاسیک و مدرن و مینیمالیستی باشد. 

نمای کلاسیک:

معماری نمای کلاسیک، یکی از سبک‌های معماری باستانی است که از دوران یونان باستان و روم باستان شروع شده است. این سبک معماری با استفاده از زیبایی‌شناسی هنرهای یونانی و رومی، برای ایجاد ظاهری زیبا و هارمونیک در ساختمان‌ها استفاده می‌شود. نمای کلاسیک شامل عناصر مشخصی است که در آنها از ستون‌های دائری، کاشی‌های سفید، پرتی و مربعی، آرکهای بلند و برجسته، پیکربندی‌های هندسی هارمونیک و ساده، نقش‌های زیبایی‌شناسانه و طرح‌های گل و گیاهی استفاده می‌شود.
از دیگر ویژگی‌های این سبک معماری می‌توان به استفاده از مصالح با کیفیت و مقاوم، تزئینات ساده و زیبا، نورپردازی با هوشمندی برای برجسته کردن جزئیات زیبایی‌شناسانه و پایبندی به نظم و سازمان در پیکربندی ساختمان‌ها اشاره کرد.

یکی از نماهایی که از قدیم طرفداران زیادی دارد و به معماری سنتی نزدیک تر است، نمای کلاسیک نام دارد. این نما بازمانده ایران باستان می‌باشد و به دلیل شاخصه‌های مشترک که با معماری روم باستان دارد، نمای رومی نیز نامیده می شود. 

گرچه برخی منتقدان معتقدند که نمای کلاسیک با فرهنگ ایرانی سازگار نیست ولی یکی از دلایلی که می توانیم این سبک را با معماری ایرانی همسو بدانیم نگاهی به سازه های گذشته مانند تخت جمشید می‌باشد که نشان دهنده این است که با سبک معماری کلاسیک در تضاد نیست. طراحی نما به سبک کلاسیک به ساختمان شما جلوه ای با شکوه و مجلل می دهد. از اصول طراحی این نما رعایت تقارن و نظم، اجرای قوس ها، استفاده از کتیبه، اجرای ستون و استفاده از المان و مجسمه را می توان نام برد.

نکته قابل توجه این است که در طراحی نمای کلاسیک اول از همه باید بودجه کارفرما را در نظر گرفت چون این نما با وجود کیفیت و زیبایی به دلیل جزییات بیشتر، هزینه بیشتری را در پی خواهد داشت.

انواع نمای کلاسیک:

نمای کلاسیک را می توان به صورت نمای کلاسیک سنگی و یا نمای کلاسیک سیمانی اجرا کرد. نمای سنگی از لحاظ کیفیت و نمای سیمانی از نظر هزینه گزینه‌های بهتری می باشند. 

نمای کلاسیک سنگی: از مزایای استفاده سنگ در نمای ساختمان به استحکام و زیبایی و مجلل بودن آن می توان اشاره کرد. ناگفته نماند اجرای این نما، کار آسانی نیست و نیاز به یک تیم حرفه ای و متخصص دارد. مانند سایر موارد معماری، طراحی نمای کلاسیک سنگی نیز مستلزم رعایت ضوابط موجود می باشد.
در اجرای این نما می توان از سنگ تراورتن، مرمر و گرانیت استفاده کرد. همانطور که بیان شد مسئله اقتصادی و توان مالی از فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب متریال نما می باشد و نمای سنگی در کنار کیفیت و زیبایی نیازمند هزینه بیشتری می باشد.

نمای کلاسیک سیمانی: اصلی ترین متریال نمای کلاسیک، سنگ می باشد اما شما می توانید از سیمان سفید هم برای اجرای این نما استفاده کنید. اجرای نمای سیمانی به دلیل ظاهر زیبا و هزینه کمتر بین کارفرمایان از محبوبیت بالایی برخوردار است. البته لازم به ذکر است که این نما، زیبایی نمای کلاسیک سنگی را ندارد. نمای کلاسیک سیمانی باید توسط یک تیم حرفه ای و کاربلد اجرا شود.

نمای مدرن:

طراحی و اجرای نمای مدرن جلوه منحصر به فردی به ساختمان شما می دهد. خالی از لطف نیست اگر بگوییم که طراحی نمای مدرن، سرشار از خلاقیت و زیبایی می باشد. در طراحی و اجرای این نما از جدید ترین تکنولوژی و متریال ها استفاده می گردد. 

در طراحی نمای مدرن اول از همه باید کاربری ساختمان تعیین گردد برای مثال ساختمان مسکونی، اداری، تجاری و...

از اصول طراحی نمای مدرن، استفاده اندک از تزیینات و پرهیز از تزیینات اضافی، استفاده از رنگ های مناسب، طراحی بازشوها، استفاده بیشتر از خطوط افقی و عمودی، ایجاد عمق و فضا سازی، انتخاب متریال مناسب و استفاده از سقف های ساده را می توان نام برد. نمای مدرن خواهان سادگی و معقول گراییست. 

نمای مدرن معمولاً به سبک‌های ساده و کم‌ترین تزئینات برای جلب توجه و ایجاد شکوه و زیبایی استفاده می‌شود. برای طراحی و اجرای نمای مدرن، باید به بعضی از موارد زیر توجه داشت:

1. استفاده از مصالح مدرن: استفاده از مصالح مدرن و صنعتی مانند آلومینیوم، شیشه، فولاد، سنگ، بتن، ورق‌های فلزی، تیرآهن و ... از ویژگی‌های مهم در نمای مدرن است.

2. استفاده از فرم‌های هندسی ساده: استفاده از فرم‌های هندسی ساده مانند خطوط عمودی و افقی، چهارگوش‌ها، دایره‌ها، مربع‌ها، و مستطیل‌ها برای ایجاد شکل‌های هندسی ساده و مدرن است.

3. رعایت توازن و تناسب: رعایت توازن و تناسب در نمای مدرن از اهمیت بسیاری برخوردار است. این امر شامل تناسب در ابعاد و نسبت میان قسمت‌های مختلف نمای ساختمان است.

4. رنگ‌ها: انتخاب رنگ‌های ساده و تمیز برای نمای مدرن بسیار مهم است. استفاده از رنگ‌های سفید، خاکستری، مشکی و سفید مات برای نمای خارجی ایده‌آل است.

5. استفاده از نورپردازی: نورپردازی می‌تواند برای نمای مدرن بسیار موثر باشد. استفاده از نورهای داخلی و خارجی برای برجسته کردن برخی اجزای نمای ساختمان از ویژگی‌های مهم است.

انواع نمای مدرن:

نمای مدرن را می توان به صورت نمای فلزی، نمای سنگ طبیعی، نمای چوبی، نمای بتنی، نمای شیشه ای، نمای جی آر اف سی (GRFC)، نمای سرامیکی، نمای فایبر سمنت و... اجرا کرد.

نمای فلزی: همانطور که از اسم این نما پیداست متریال اجرای نمای فلزی، فلز می باشد. انواع مختلف این نماها شامل نمای پانچ متال، ورق فلزی، کامپوزیت آلومینیومی و استرچ متال می‌باشد. در اجرای انواع نمای فلزی ساختمان ، ورق های فلزی با روش های مختلف دستگاه های برش CNC یا دستگاه کنترل عددی ایجاد می شوند.
از مزیت های استفاده از نمای فلزی می توان به مقاومت آن و حفظ رنگ نما اشاره کرد و همچنین از لحاظ هزینه مقرون به صرفه است ولی اگر این نوع نما به درستی رنگ کاری نشود، دچار زنگ زدگی و پوسیدگی می شود.

نمای سنگ طبیعی: نمای سنگ طبیعی نیز از انواع سنگ های رسوبی، آذرین و دگرگونی تشکیل می شوند. این نما با دوام و نسوز می باشد و به همین علت از محبوبیت برخوردار است. 

نمای چوبی: اگر به دنبال نمای مدرن و زیبا هستید، نمای چوبی گزینه مورد اقبالی است. شما می توانید از این نما در ساختمان های مسکونی، تجاری، مراکز خرید، هتل ها و ویلا ها استفاده کنید. چوب ها متریال طبیعی بوده و استفاده از آن در نمای ساختمان جلوه زیبایی دارد. 
انواع چوب ها در نما، بنا بر گونه و نوع درخت به دو دسته کلی نرم چوب‌ها (Soft wood) و سخت چوب‌ها (Hard wood) تقسیم می‌شود. نرم چوب ها شامل الوار درختان سوزنی برگ همچون کاج و یا صنوبر و سخت چوب ها از چوب درختانی با برگ های پهن مانند ون مب باشند.

نمای بتنی: بتن یکی از مصالح پرکاربرد می باشد و در سال های اخیر به دلیل دوام، مقاومت و هزینه بسیار پایین، استفاده از این نما محبوبیت زیادی پیدا کرده است. در اکثر پروژه های بزرگ ساخت و ساز، معماران و پیمانکاران برای داشتن یک نمای یکپارچه بتنی از بتن اکسپوز استفاده می کنند. بتن اکسپوز، پنل های بتنی هستند که معمولا به صورت پیش ساخته برای استفاده ساخته می شوند. در این نما نیازی به استفاده از مصالح دیگر نیست و به همین دلیل هزینه نما کاری به طور چشم گیری کاهش می یابد.

نمای شیشه ای: نمای شیشه ای یک نمای مدرن محسوب می شود و اغلب برای ساختمان های تجاری و اداری مورد استفاده قرار می گیرد. زمانی که نمای یک ساختمان، 60% از شیشه پوشیده شده باشد به آن،  نمای شیشه ای می گویند. نمای شیشه ای عایق و کنترل کننده صدای محیط و دارای رنگ های متنوع و زیبا می باشد. در اجرای این نما استفاده از شیشه لمینت می تواند بهترین گزینه باشد.

نمای سرامیکی: یکی از نماهای پر کاربرد و کم هزینه، نمای سرامیکی می باشد. روکش های سرامیکی از مواد طبیعی ساخته شده و دارای ظاهری زیبا و ماندگار است. از مزایای این نما ضد آتش بودن، عدم تغییر رنگ با گذشت زمان و... می باشد. البته نمای سرامیکی عایق صدا و عایق حرارتی نمی باشد. 

نمای فایبر سمنت: فایبرسمنت یا همان فیبر سیمان، مخفف سیمان تقویت شده با فیبر است. اجرای این نما برای کارفرمایان هزینه متوسطی دارد. از ویژگی های استفاده از این نما می توان به مقاومت در برابر آب و عدم اشتعال پذیری آن اشاره کرد و از دیگر مزایای استفاده از این نما، اجرای سریع و آسان آن می باشد. 

نمای جی آر اف سی  (GRFC): جی آر اف سی کامپوزیتی است که از سیمان پرتلند، سنگدانه ریز، آب، پلیمر اکریلیک، تقویت الیاف شیشه مقاوم در برابر قلیایی و مواد افزودنی تشکیل شده است. این نما عایق صدا و حرارت می باشد.

نمای نئوکلاسیک:

نمای نئوکلاسیک در واقع پوسته ای کلاسیک بر روی سبک مدرن می باشد. این نما از ترکیب دو سبک یونانی و روم باستان الهام گرفته و بسیار نزدیک به سبک کلاسیک است. در نمای نئوکلاسیک تا حد امکان نمای ساختمان را ساده طراحی کرده و از اضافه کردن تزیینات و... پرهیز می شود. در این سبک پنجره ها و درب ها با هم سازگاری دارند و همیشه اطراف آن باغ هایی با الگوهای هندسی به کار برده می شود. از ویژگی های این نما، خطوط مرتب و زیبا، ساده بودن، ستون های بلند و مستقل از هم، منظم بودن ظاهر و... می باشد. 

در ادامه می توان به علاقه مندی و اهمیت طراحی نما در ایران از گذشته تا به حال اشاره نمود. در معماری‌های قدیم ایرانی به خصوص در مناطق کویری از کاهگل سنتی برای نمای ساختمان‌های خود استفاده می‌کردند. امروزه نیز افرادی که علاقه مند به نماهای سنتی می باشند از کاهگل‌های مدرن برای نمای ساختمان خود استفاده می‌کنند. کاهگل‌های مدرن یا مصنوعی عایق های ضد آبی هستند که امروزه به جای کاهگل های سنتی برای نمای ساختمان ها و ویلا ها مورد استفاده قرار می گیرند.

همانطور که بیان شد اول از همه برای طراحی یک نما باید کاربری ساختمان تعیین گردد و بعد از آن می‌توانید توسط یک تیم مجرب و متخصص در زمینه طراحی و اجرا، یک نما مناسب با خواسته و بودجه مورد نظر خود داشته باشید. 

در ساختمان‌های ویلایی، نمای کلاسیک، نمای نئو کلاسیک و نمای مدرن هر سه کاربردی می باشد. برای مثال می‌توان برای ساختمان ویلایی از نمای کلاسیک سنگ استفاده کرد که جلوه ای شکیل و مجلل به ساختمان شما می‌دهد و البته سبکی پر هزینه می‌باشد و یا استفاده از متریال چوب در نمای ساختمان که طبیعی، زیبا و با هزینه کمتری قابل اجراست. 

در نمای آپارتمان ها نیز می توان از نمای کلاسیک و مدرن استفاده کرد و مثلا نمای مدرن خشک و یا نمای کلاسیک سیمانی می تواند مقرون به صرفه باشد.  از آنجایی که نما به یک ساختمان، اعتبار و ارزش می‌بخشد و ساختمان‌های تجاری جزء مراکز با اهمیت در هر کجا می‌باشند؛ بنابراین طراحی نما در این نوع ساختمان بسیار حائز اهمیت می‌باشد. مراکز تجاری به سبب جذب مخاطب باید نمایی منحصر به فرد و زیبا داشته باشند. نمای جی آر اف سی، نمای شیشه ای، نمای آجری، سنگ و ورق سی ان سی سبک های مناسبی برای نمای این ساختمان‌ها می‌باشند.

هزینه نما با مصالح مختلف در نمای کلاسیک از پر هزینه به کم:

•     سنگ تراورتن سفید عباس آباد، دره بخاری و آتش کوه
•     سنگ تراورتن حاجی آباد
•     سنگ مرمریت
•     سیمان
•     نمای شسته

و در نمای مدرن به ترتیب از پرهزینه به کم به شرح ذیل می‌باشد:

•    سنگ سفید عباس آباد، دره بخاری و آتش کوه
•    سنگ حاجی آباد (توصیه نمی شود)
•    سنگ مرمریت
•    چوب
•    آجر
•    نمای شسته
•    سرامیک

جمع بندی:

در آخر باید به این نکته اشاره نمود که طراحی یک نما باید به گونه ای باشد که کاربری ساختمان را به درستی نشان دهد و شما می توانید با در نظر گرفتن اقلیم و بافت منطقه، بودجه و سلیقه خودتان و استفاده از یک تیم طراحی کاربلد، نمایی درخور برای ساختمان خود انتخاب کنید.

به طور کلی، طراحی نمای ساختمان باید شامل توازن، هماهنگی، سازگاری با شرایط محیطی، استفاده از اصول طراحی معماری و جلوگیری از اضافه کردن جزئیات زیاد باشد. با رعایت این موارد، نمای ساختمان می‌تواند جذابیت و زیبایی ظاهری داشته باشد و بهبود فضای شهری را تحقق بخشد.

منبع: سایت نما پلان