ویلا ساوا
نام پروژه: | Villa Savoye |
معمار: | Le Corbusier |
موقعیت بنا: | Poissy - France |
زمان ساخت: | 1931 |
هرچند که در نظر بسیاری از صاحبنظران تصور خانه به منزله "ماشینی برای زندگی" بسیار اغراقآمیز به نظر میرسید اما با این وجود "ویلا ساوا" را میتوان تبلور اندیشههای عملکرد گرایانه "لوکوربوزیه" در خصوص مسکن مدرن دانست، همچنین در طراحی این بنا به روشی میتوان وفاداری لوکوربوزیه به پنج اصلی که وی در سال 1926 در رابطه با معماری معاصر و تکنولوژی جدید تدوین نموده بود را به وضوح مشاهده کرد. این پنج اصل عبارتند از:
1- پیلوت در همکف؛ جانمایی ستونهایی در همکف که ساختمان را از روی زمین بلند کنند.
2- باغ روی بام؛ ساخت بام مسطح بر روی بام
3- پلان آزاد؛ امکان جا به جایی دیوارهای داخلی در طبقات
4- پنجرههای طویل و سرتاسری
5- نمای آزاد؛ استقلال دیوار از وظیفه تحمل بار
ویلا ساوا در چمنزار وسیعی قرار دارد که درختان بسیاری پیرامون آن را فرا گرفتهاند. ورودی اصلی سایت در جنوب قرار دارد اما دسترسی اصلی به بنا در ضلع شمالی جانمایی شده و این مسیری است که میبایست با ماشین طی شود. لوکوربوزیه قصد داشت تا با این ترفند مخاطب خود را گرداگرد ویلا چرخانده و با این کار ویلا ساوا را همچون اثری در یک گالری به نمایش بگذارد.
پیداست که معمار برای طراحی این بنا هیچ تلاشی در جهت خلق وحدت میان ساختمان و زمین نکرده است، وی ویلا را در میان طبیعت اما در نقطهای که هیچ درخت و یا پستی و بلندیای دورنما و چشمانداز آن را مسدود نکرده باشد بنا نموده است.
ویلا ساوا در قالب مکعب مستطیلی بر فراز ستونهایی که پیلوتی را محصور میکنند بنا شده، این مکعب کامل نیست و بدنههای آن در دو جهت جنوبی شرقی و جنوب غربی سبک شدهاند تا نفوذ نور طبیعی به داخل امکانپذیر گردد.
مقطعی از هر بخش ویلا نشان میدهد که چگونه منظر و طبیعت به تمام فظاهای داخلی آن نفوذ کرده است.
فضای پارک ماشینها در پیلوت زیر ساختمان تعبیه شده و در واقع گاراژ اتاقهای خدمتکاران در سه گوشه پیلوت و پشت دسترسیهای عمومی قرار گرفتهاند. در بدو ورود به بنا، پس از گذشتن از دیوار شیشهای دسترسی به طبقات بالاتر توسط یک پلکان مارپیچ تندیس گونه و یک شیبراه (رَمپ)میسر گردیده است.
در نظر لوکوربوزیه، پلکان عنصری جداکننده است، حال آنکه شیبراه پیوند دهنده فضاها میباشد. حرکت این شیبراه از تراز همکف آغاز میشود که در دو بخش یکی در داخل بنا و دیگری در امتداد دیوار خارجی آن به آسمان سر بر میدارد و در واقع به مثابه تفرج معمارانه با شکوهی است که از ورودی خانه آغاز میشود، درون آن را میشکافد و به تراس بام ختم میگردد، بدین ترتیب در این ساختمان به خوبی ارتباط میان فضا و زمان مشهود میگردد. آنچه بیش از هر چیز در شاهکار لوکوربوزیه خودنمایی میکند گشودگی حجم در مرکز و خلق فضایی باز در ترازی بالاتر از سطح زمین است که منبع اصلی نورگیری فضاهای داخلی نیز محسوب میشود. همچنین چگونگی اتصال این فضا به فضای سبز بام توسط شیبراه موجب پیوند بام به فضاهای اصلی و کارکردی بنا شده است.
لوکوربوزیه برای جدا ساختن فضاهای عمومی و خصوصی از یکدیگر از فرم L شکل استفاده کرده است. دو سوم فضای نشیمن با پنجرههایی عریض و کشیده به فضای بیرون دید دارند. ضلع سوم که رو به تراس دارد شامل درهایی است شیشهای که نیمی از آن قابلیت باز و بسته شدن را دارند، از این رو فضای این اتاق میتواند به آسانی به تراس الحاق گردد.
در طی جنگ جهانی دوم ویلا ساوا شدیداً آسیب دید و به انبار علوفه بدل گشت. در سال 1959 به مالکیت شهرداری درآمد و مسئولان در صدد خراب کردن آن برای ساخت مدرسه برآمدند. اما اندکی قبل از عملی شدن این ایده "آندره مالرو" وزیر فرهنگ فرانسه شاهکار لوکوربوزیه را از تخریب نجات داد. اکنون این ویلا جزئی از اموال "بنیاد لوکوربوزیه" به شمار میرود.