عمارت صیامی در بهشهر
عمارت یا کاخ صیامی در شرق مازندران؛ 11 کیلومتری شهرستان بهشهر در روستای گرجی محله واقع شده است.
این خانه با معماری سنتی و زیبای خود، جذابیت زیادی برای بازدیدکنندگان دارد. خانه صیامی دارای دو بخش داخلی و بیرونی است. بخش داخلی خانه و طراحی آن با اتاق‌هایی بسیار بزرگ و تزئینات شگفت انگیز که از موزائیک و گل‌کوب تشکیل شده است، مخاطبین را به دنیایی از زیبایی و آرامش می‌برد. همچنین، بخش بیرونی خانه با دارا بودن طراحی منحصر به فرد و جذابیت زیاد، برای عکاسان و علاقه‌مندان به فضاهای طبیعی، فرصت عالی برای عکاسی فراهم می‌کند.
قدمت این عمارت به اواخر قاجار می‌رسد (حدود 150 سال پیش)، صاحب این خانه حاج اسماعیل صیامی گرجی بوده، طبق گفته‌های نوادگان حاج اسماعیل، ایده ساختمان هنگام برگشت از مکه از خانه‌های فلات مرکزی گرفته شده و به دست معماران روس بنا شده است. این کاخ به عنوان عمارت فرنگی (مهمانسرا) استفاده می‌شد و معروف به عمارت صیامی یا قصر صیامی بوده است.
عمارت صیامی از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران به عنوان یکی از اماکن مهم تاریخی و فرهنگی شناخته شده است.
در زمان حاضر، کاخ صیامی به یک موزه تبدیل شده و در آن مجسمه‌ها، لوازم خانگی و محصولات دست‌ساز از دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است. همچنین بازدیدکنندگان می‌توانند از منظره زیبای اطراف این عمارت و امکانات گردشگری دیگری که در نزدیکی آن وجود دارد، بهره‌مند شوند.
خانه صیامی به عنوان یک نمونه برجسته از معماری سنتی ایران، دارای ویژگی‌های بسیاری است که آن را به یک اثر هنری منحصر به فرد تبدیل کرده است. معماری این بنا، شامل عناصر مختلفی از جمله نمای ساده و مینیمالیستی، پله‌های بلند و روشن، اتاق‌های بزرگ و بالا، درهای چوبی، سقف‌های بلند با رنگ‌آمیزی هنری، کنجکاوی های زیادی در طراحی جزئیات و ... می‌باشد.
در ادامه به توضیحات بیشتر در خصوص این عمارت می‌پردازیم که توسط تیم تولید محتوای کهن سازندگان جمع آوری گردیده است.
بنا و معماری عمارت صیامی
نمای خارجی عمارت از آجر ساخته شده که به دلیل دارا بودن رنگ‌های گوناگون و طرح‌های متنوع، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است.
در بخش داخلی خانه صیامی از طراحی‌های چوبی بسیار زیبا و هنری استفاده شده است. در این بنا، اتاق‌های بزرگ با سقف‌های بلند و مزین به طرح‌های هنری، به شیوه‌ای ارگونومیک طراحی شده‌اند تا نه تنها به دید بازدیدکنندگان زیبایی بخشیده بلکه احساس آرامش و راحتی را به آنان القا کنند. در کنار این‌ها، در کلیه اتاق‌ها، پنجره‌های بزرگی وجود دارد که به آسانی می‌توانند اجازه نفوذ نور و هوا را داشته باشند.
پله‌های بلند و روشن در خانه صیامی، به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم آن شناخته می‌شوند. این پله‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پله‌های زیبا و هنری در بخش داخلی و پله‌های مرتفع و طولانی در بخش خارجی.
پله‌های داخلی با استفاده از چوب و دیگر مصالح ساختمانی طراحی شده‌اند تا زیبایی و هنر را به بخش داخلی خانه اضافه کنند. این پله‌ها عمدتاً برای اتصال اتاق‌ها به هم و یا برای دسترسی به طبقات بالایی بنا طراحی شده است. هر یک از پله‌های داخلی با شیوه‌ای هنرمندانه طراحی شده و با استفاده از رنگ‌های مختلف به آن زیبایی و جذابیت بخشیده‌اند.
پله‌های خارجی به عنوان یک ویژگی مهم در طراحی عمارت صیامی شناخته می‌شوند. این پله‌ها، با شیب شدید و مرتفعی که دارند به دلیل دارا بودن طول و ارتفاع بیشتر برای دسترسی به بخش‌های بالایی بنا مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین پله‌های خارجی، با استفاده از سنگ‌های محلی ساخته شده‌اند و با طراحی هنری و خلاقانه، به آن زیبایی بخشیده شده است.
ساختمان عمارت صیامی
عمارت صیامی در 3 طبقه (زیر زمین، اول و دوم) بنا شده و دارای 2 اتاق می‌باشد. احداث ساختمان مذکور در دو مرحله انجام شده است، در مرحله اول زیر بنای خانه ساخته شد و 7 سال منتظر ماندند چنانچه مشکلی پیش آمد آن را مرمت کنند و مرحله دوم، ساخت کل بنا بود که حدود 7 سال به طول انجامید. مرمت این خانه در دو مرحله در دهه 90 شمسی انجام شده است.
حیاط عمارت
اندازه سایت عمارت صیامی حدود 867 مترمربع و بنای آن حدود 100 مترمربع است. این خانه به صورت شمالی – جنوبی ساخته شده است و در ورودی حیاط در شمال سایت قرار دارد.
حیاط این عمارت با سنگ فرش و آجر به صورت ستاره‌ای شکل ساخته شده و دارای چند درخت از جمله انار، پرتقال و... است. یکی از جذابیت‌های عمارت صیامی سیستم آبرسانی آن می‌باشد. این مجموعه دارای 3 حوض است که در شمال، جنوب و زیر زمین بنا قرار دارد.
به دلیل نزدیکی این عمارت به کوهپایه روستا، آب چشمه ابتدا به این عمارت می‌رسید و آب راه‌هایی که در حیاط وجود داشت (قسمت‌هایی از آب‌راه امروزه وجود دارند) آب را به حوض شمالی هدایت می کردند (این حوض زیر زمینی بوده و امروزه بنای آن موجود است ولی در 50 سال پیش یک حوض روی حوض قدیمی ساختند). بعد از پر شدن حوض شمالی، ورودی حوض را می‌بستند و آب به سمت حوض جنوبی می‌رفت و هنگامی که حوض جنوبی پر می‌شد ورودی آن را می‌بستند و آب به سمت حوض زیر زمین رفته و پس از پر شدن حوض زیر زمین، راه ورودی آن را می‌بستند و آب به سمت حمام روستا می‌رفت.
طبقات عمارت
طبقه زیرزمین دارای 2 درب شمالی و جنوبی بوده و جنس این درب‌ها از چوب مرس بوده است.
زیرزمین 1.60 متر پایین‌تر از سطح حیاط و ارتفاع آن2.35 متر بوده؛ دیوار زیرزمین با آجر قزاقی بازسازی شده و ضخامت دیواره آن 40 سانتی متر است. همچنین زیرزمین دارای 10 طاقچه می‌باشد که عمق هر کدام 20 سانتی متر است. طاقچه‌ها به صورت هلال نیم دایره‌ای بوده و چینش آجرها به صورت دندانه‌ای می‌باشد. کف زیرزمین با آجرهای مربعی شکل مرمت شده و متریال سقف هم مانند سایر ابنیه‌های مازندران از چوب ساخته شده است. همانطور که در بالا گفتیم در زیرزمین حوضچه‌ای وجود دارد که باعث هوای مطبوع و خنک می‌شود.
طبقه اول 1.08 متر بالاتر از سطح حیاط می‌باشد. با عبور از 4 پله که در قسمت شمال غربی ساختمان قرار دارد به یک سکوی 1.80 متری میرسیم که دور تا دور خانه را گرفته است. ارتفاع این طبقه 3.42 متر بوده و در دیواره‌های غربی و شرقی دارای 4 طاقچه با هلال نیم دایره‌ای شکل می‌باشد. عمق هر طاقچه 20 سانتی متر است. طبقه اول این عمارت دارای 8 درب می‌باشد که 3 درب در جهت شمال، 3 درب در جهت جنوب و در جهت غرب و شرق هر کدام 1 درب قرار دارد. جنس درب‌ها از چوب مرس می‌باشد و نورگیرهای بالای درب مانند بیشتر ابنیه های دوران قاجار از شیشه های رنگی است. ضخامت دیوارهای این طبقه 87 سانتی متر و از جنس گچ می‌باشد. کف آن با آجر مربعی شکل و دیوارهای خارجی با آجر قزاقی مرمت شده و سقف آن چوبی است.
در قسمت غربی ساختمان ، پله چوبی تعبیه شده که به طبقه دوم میرود و یک دریچه چوبی قرار دارد که دو طبقه را از هم جدا می‌کند. با بالا رفتن از پله ها به ایوان میرسیم که دور تا دور طبقه دو را گرفته است. عرض ایوان 1.80 متر است؛ کف ایوان از جنس چوب می‌باشد و با ستون و نرده های چوبی احاطه شده است (در زمان مرمت مدل نرده‌ها تغییر داده شد).
طبقه دوم ساختمان دارای 12 درب می‌باشد. در هر جهت 3 درب وجود دارد و جنس درب‌ها از چوب مرس است. ضخامت دیوارهای طبقه دوم 87 سانتی متر است و دیوارها با آجر قزاقی مرمت شده‌اند. ارتفاع این طبقه 3.17 متر و جنس دیوارهای داخلی از گچ می‌باشد. کف و سقف طبقه دوم چوبی است. این طبقه را بهار خواب می خواندند و معمولا در فصل بهار و تابستان درب‌های دو سوی بادگیر ساختمان را باز می گذاشتند تا جریان طبیعی هوا در کنار رطوبت‌های سفال‌های سقفی، هوای اتاق را مطبوع کند.
بام عمارت از جنس سفال و به صورت شیبدار است.
مواد و مصالح به کار رفته در بنا
بنای عمارت سیامی با آجرهاي پخته شده قرمز و قهوه‌اي به همراه چوب ساخته شده است. ملات استفاده شده در ساختمان از مواد ساروج می‌باشد که با گیاهی به اسم کوتکسر مخلوط شده است. در آماده سازي ملات به نسبت‌هاي مناسب خاك رس، خاکستر، آهک، تخم مرغ و كاه نرم یا سبوس برنج (بعنوان عايق حرارتي و رطوبتي) و آب را با هم ترکیب می‌کنند.
در نمای ساختمان مواد استفاده شده تزئینات گچ است و در بخش‌های سیاه رنگ، گچ با گرد زغال ترکیب شده است. طبقه اول دارای کف سازی آجر قزاقی، ستون‌های آجری و سقف چوبی و طبقه دوم دارای کف سازی چوبی، ستون‌ها و سقف چوبی است. سقف شیب دار بام نیز سفالی است. وسط باغ راهروهای سنگفرش و جوی‌های آب که با سنگ‌های قلوه رودخانه‌ای به زیبایی فرش شده به چشم می‌آید.
بررسی دیوارهای باربر، جدا کننده ، کف و اتصالات
دور تا دور ستون‌های بنا دیوارهای باربر وجود دارد. در طبقه اول تیرهای چوبی سقف در دل دیوار فرو رفته و با ملات به دیوار اتصال پیدا کرده است. در طبقه دوم نیز به همین صورت می‌باشد ولی با این تفاوت که در قسمت ایوان و غلام‌گرد، تی‌های چوبی با ستون‌های چوبی به وسیله میخ اتصال پیدا کرده‌اند.
بررسی سازهای قوسی، طاقی و گنبدی
قوس‌های بنا به صورت هلالی نیم دایره است و چینش آجرهای آن به صورت دندانه‌ای در بالای قوس می‌باشد.
جمع بندی:
عمارت صیامی یکی از آثار تاریخی و معماری در استان مازندران در شمال ایران است. این عمارت در شهر بهشهر واقع شده و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه محسوب می‌شود. عمارت صیامی با سبک معماری قاجاری ساخته شده است و از جمله عمارت‌های تاریخی قدیمی در منطقه است. از ویژگی‌های جالب این عمارت می‌توان به نقش‌های چوبی زیبا، طراحی داخلی با جزئیات دقیق، نقاشی‌های دیواری و حیاط بزرگ آن اشاره کرد.
این عمارت اکنون به عنوان مکانی برای بازدیدکنندگان و گردشگران علاقه‌مند به معماری قدیمی و تاریخی قابل دسترسی است و می‌توانید در آن به طور مستقل یا با راهنمایی‌های محلی دیدن کنید. کاخ صیامی با جزئیات زیبا و طراحی معماری منحصر به فرد، تاریخ و فرهنگ منطقه را نشان می‌دهد و تجربه‌ای جذاب و آموزنده برای بازدیدکنندگان خواهد بود.
گردآورندگان این مقاله: محمد رحیمی، محسن ارجمند، مرضیه ولی پور، معصومه فولادی
مطالب مرتبط:
خانه اخوان کاشانی یکی از خانه های پر پیج و خم و اسرار آمیز
گراند هتل، قدیمی‌ترین هتل ایران
